Ο Μιχαήλ Λαμπρυνίδης (1851-1915 )γεννήθηκε στο Ναύπλιο και ήταν νομικός, λόγιος, ιστορικός και πολιτευτής με το Τρικουπικό κόμμα.

Το 1898, είχε εκδώσει το πασίγνωστο βιβλίο του «Η Ναυπλία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς» (Εν Αθήναις, Τύποις Εκδοτικής Εταιρείας), υπογραμμίζοντας, μέσα και από δυσεύρετες σήμερα πηγές, τον κομβικό ρόλο του Ναυπλίου.

Την περίοδο 1903-1909 ακολούθησαν έξι μονογραφίες του, μεταξύ των οποίων:

· «Αλβανοί κατά την κυρίως Ελλάδα και την Πελοπόννησον. Η Χερσόνησος του Αίμου και οι κάτοικοι αυτής 1320-1821», (1907)

· «Μελέτες και άρθρα περί της Κορινθιακής σταφίδος 1894-1905» (1905)

· «Θεσμοί παρ’ Έλλησιν», με ολοζώντανη αποτύπωση του πολιτικοκοινωνικού κλίματος πριν από τη δολοφονία του Καποδίστρια (1903).

Αλλά το έργο ζωής του είναι η αναθεωρημένη «δεύτερη γραφή της Ναυπλίας» (έτσι είναι γνωστή στην επιστημονική κοινότητα), που καταλαμβάνει 1.143 χειρόγραφες σελίδες, καλύπτει την ίδια περίοδο από το 1500 π.Χ έως και το 1862 μ.Χ., μέχρι δηλαδή και τη Ναυπλιακή Επανάσταση και τα άλλα γεγονότα που οδήγησαν στην έξωση του Βασιλιά Όθωνα από την Ελλάδα. Η «δεύτερη γραφή» είχε εμπλουτισθεί ιδιαίτερα με την παρουσίαση και ανάλυση της καποδιστριακής και οθωνικής περιόδου και ήταν έτοιμη για το τυπογραφείο στα τέλη του 1914.

Η «δεύτερη γραφή» παραμένει αδημοσίευτη, ανέκδοτη και αναξιοποίητη στα χέρια ενός τοπικού πολιτιστικού Συλλόγου, του «Παλαμήδη».

Η μοναδική φορά που το χειρόγραφο αυτό βρήκε την αναγνώριση που του άξιζε, ήταν όταν μελετήθηκε από την ιστορικό Ευτυχία Λιάτα, η οποία το παρουσίασε το 1981 στο Δ′ Διεθνές Συνέδριο Πελοποννησιακών Σπουδών, υπογραμμίζοντας, από τότε, τη σκοπιμότητα της έκδοσης, τόσο της αναθεωρημένης «Ναυπλίας» όσο και του υπόλοιπου συγγραφικού έργου του Λαμπρυνίδη, διάσπαρτου στον Τύπο της εποχής και σε αυτοτελείς μελέτες.

Η Λιάτα, κατοπινή διευθύντρια Ερευνών στον Τομέα Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), είναι η μόνη που «βούτηξε» βαθιά και στο αρχείο του, το οποίο μάλιστα ταξινόμησε το 1981 σε 11 ντοσιέ, τα οποία φυλάσσονται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου. Αλλά ούτε έπειτα από αυτά υπήρξε μακρόπνοη κινητοποίηση των τοπικών πολιτιστικών ή δημοτικών φορέων.

Κι όμως όλα είχαν ξεκινήσει με τους καλύτερους οιωνούς στις 11/09/1949. Τότε, η κόρη και μοναδική κληρονόμος του Λαμπρυνίδη, Χαρίκλεια Χαρτουλάρη, δραστήρια Ναυπλιώτισσα που κατοικούσε στην Αθήνα και είχε πρόσφατα χηρέψει, παρέδωσε τα χειρόγραφα της «δεύτερης γραφής» της «Ναυπλίας» (μαζί και ένα μεγάλο μέρος των καταλοίπων του Λαμπρυνίδη) στον ναυπλιώτικο σύλλογο «Ο Παλαμήδης».

Και εκχώρησε στον σύλλογο τα πνευματικά δικαιώματά της, σε όσα έργα του πατέρα της αναφέρονται στο Ναύπλιο, προκειμένου ο συγκεκριμένος σύλλογος να εκδώσει το βιβλίο σε εύλογο χρόνο, και σε αντάλλαγμα να της δώσει δωρεάν 150 αντίτυπα. Μέχρι σήμερα ο «Προοδευτικός Σύλλογος “Ο Παλαμήδης”» επικαλούμενος οικονομική στενότητα δεν έκανε κανένα από τα αναγκαία βήματα παραπέρα. Μονάχα ορισμένοι πρόεδροί του, όταν έβρισκαν κονδύλια υποστήριζαν, και πέτυχαν στο διάστημα 1950-2001, την επανέκδοση της αρχικής εκδοχής της «Ναυπλίας» με το επιχείρημα να κυκλοφορεί τουλάχιστον αυτή.

Σήμερα όμως η «υπόθεση Λαμπρυνίδη» επιστρέφει στο προσκήνιο, επειδή ήρθε στο φως ένας νέος όγκος με κατάλοιπά του. Μια συγκροτημένη ιδιωτική βιβλιοθήκη που λειτούργησε ως άμεση αναφορά του και πηγή για τη «δεύτερη γραφή» της «Ναυπλίας», με δεμένους τόμους που φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις του, κι από κοντά μια επαγγελματική αλληλογραφία του και οικογενειακές φωτογραφίες, όλα στα κατάλοιπα τού εγγονού του (1909-1973).

Δεν έχει παρέλθει, δυστυχώς, ο κίνδυνος αυτή η υπόθεση να μείνει φυλακισμένη στον τοπικό ορίζοντα, όπως συμβαίνει εδώ και έναν αιώνα, και, το χειρότερο, να προχωρήσει χωρίς την εγγύηση ενός ιστορικού της νεοελληνικής Ιστορίας.

Πηγή: Μικέλα Χαρτουλάρη, κόρη του εγγονού τού Μιχαήλ Λαμπρυνίδη